Rolstoel? Tips voor respectvol contact

Jonge vrouw bij plantenwinkel laat plant zien aan vrouw in rolstoel

Zak door je knieën. Zorg dat je gezicht net iets lager is dan het gezicht van de persoon die in de rolstoel zit. Zo ontstaat oogcontact, een belangrijk uitgangspunt voor wederzijdse communicatie. Respectvol omgaan met mensen die in een rolstoel zitten kan lastig zijn. Haast, onwetendheid en ingebakken gewoontes zijn de drie belangrijkste redenen waarom het wel eens fout gaat. In dit artikel enkele bruikbare tips voor de dagelijkse praktijk.

Het is een kleine moeite om prettige technieken toe te passen. En het levert veel op: minder kans op miscommunicatie en veel meer tevredenheid bij de persoon die in de rolstoel zit. Meer dan 65.000 mensen in Nederland maken gebruik van een rolstoel. Vaak voor langere tijd, soms tijdelijk voor revalidatie. Niet iedereen vindt het makkelijk om met een persoon in een rolstoel om te gaan. Hoe benader je iemand die in een rolstoel zit? Vijf praktische tips voor beter contact:

1. Een-op-een contact

Praat niet over iemand, maar praat rechtstreeks met de persoon die in de rolstoel zit. Dus niet ‘Wil zij een kopje koffie?’, maar ‘Wilt u een kopje koffie?’. Mensen in een rolstoel ervaren het als vervelend en onbeleefd als er over hen, in plaats van met hen, wordt gepraat.

2. Ooghoogte en oogcontact

Vanuit de hoogte (letterlijk) met iemand praten is onprettig. Dat wordt niet als gelijkwaardig ervaren. Op dezelfde ooghoogte zijn en elkaar in de ogen kunnen aankijken, opent de deuren naar wederzijds respect. Dus: zak door je knieën of ga op een stoel zitten. Ook als je snel even iets wilt bespreken of aanwijzen.

3. Duw of verplaats nooit zomaar plotseling de rolstoel

Nooit plotseling de rolstoel duwen. Overleg altijd eerst met de persoon die in de rolstoel zit. De rolstoel is als het ware het verlengstuk van het lichaam, de benen en voeten. Best wel privé dus, en iets waar je zelf controle over wilt hebben. Plotseling de rolstoel wegduwen kan schrikreacties veroorzaken, met angst en wantrouwen tot gevolg. Dus verplaats iemand in een rolstoel niet zo maar, het is belangrijk om eerst te overleggen.

4. Praat gewoon en zeker niet kinderlijk

Een enkele keer zie je wel eens, dat iemand op kinderlijke toon praat tegen een volwassene in een rolstoel. Niet doen, praat gewoon zoals je ook mensen aanspreekt die niet in een rolstoel zitten.

5. Positioneer de rolstoel zo goed mogelijk

Is er een feest of groepsgebeuren? Ga achter de rolstoel staan en check het beeld: kan van hieruit de hele groep of de gesprekspartner worden gezien? Kan het gesprek goed worden gevolgd? Overleg het altijd: is dit voor u de juiste positie van uw rolstoel? Als de situatie verandert, is in overleg vaak ook een nieuwe positionering van de rolstoel nodig.